คิดจะพัก – เทศบาลเมืองเพชรบูรณ์ ร่วมกับจังหวัดเพชรบูรณ์ โดยการสนับสนุนของ การท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย (ททท.) หน่วยงานภาครัฐ และภาคเอกชน ร่วมจัดงานประเพณีอุ้มพระดำน้ำ จังหวัดเพชรบูรณ์ ประจำปี 2566 ระหว่างวันที่ 10 – 19 ตุลาคม 2566 อย่างยิ่งใหญ่ หนึ่งเดียวในประเทศไทยมีตำนานเล่าขานมากว่า 400 ปี นายกฤษณ์ คงเมือง ผู้ว่าราชการจังหวัดเพชรบูรณ์ เป็นประธานพิธีอุ้มพระดำน้ำประจำปี 2566 พร้อมด้วยคณะจัดงาน หน่วยงานราชการ ภาครัฐ เอกชน ประชาชน ดารานักแสดง และนักท่องเที่ยวจำนวนมากเข้าร่วมงาน ที่บริเวณท่าน้ำวัดโบสถ์ชนะมาร จังหวัดเพชรบูรณ์
งานประเพณีอุ้มพระดำน้ำ ถือเป็นประเพณีสำคัญประจำจังหวัดเพชรบูรณ์ ซึ่งจากประวัตินั้น ทุกแรม 15 ค่ำเดือน 10 ในอดีตชาวบ้านพบพระสีทองผุดขึ้นมาจากน้ำบริเวณท่าน้ำวัดโบสถ์ชนะมาร จึงได้อัญเชิญขึ้นมาประดิษฐานไว้ที่วัด และในเวลาต่อมาเกิดเหตุการณ์พระพุทธรูปหายไปอย่างไร้ร่องรอย กระทั่งมาพบพระพุทธรูปในน้ำบริเวณนี้อีก 2 ครั้ง ชาวบ้านจึงร่วมกัน ถวายนามว่า พระพุทธมหาธรรมราชา จากนั้นเป็นต้นมาก็ถือเป็นธรรมเนียมปฏิบัติที่ว่า เจ้าเมืองเพชรบูรณ์ จะต้องเป็นผู้อัญเชิญพระพุทธมหาธรรมราชาไปประกอบพิธีอุ้มพระดำน้ำ ในทุกวันแรม 15 ค่ำ เดือน 10 จนสืบทอดมาถึงกระทั่งปัจจุบัน รวมระยะเวลากว่า 500 ปี
พระพุทธมหาธรรมราชา เป็นศูนย์รวมจิตใจของชาวเพชรบูรณ์ พิธีอุ้มพระพุทธมหาธรรมราชาดำน้ำ หรือประเพณีอุ้มพระดำน้ำ จึงถือเป็นพิธีกรรมอันศักดิ์สิทธิ์ ด้วยเชื่อว่าจะนำความสุข ความสงบร่มเย็น และความเจริญรุ่งเรืองมาสู่ชาวเมือง อีกทั้งยังส่งผลให้ฝนฟ้าตกตามฤดูกาล
สำหรับประเพณีอุ้มพระดำน้ำเป็นตำนานที่ถูกเล่าขานมากว่า 400 ปี โดยมีชาวบ้านกลุ่มหนึ่งที่ออกหาปลาในแม่น้ำป่าสักได้พบเหตุอัศจรรย์ขึ้น คือ กระแสน้ำในบริเวณวังมะขามแฟบ มีพรายน้ำผุดขึ้นมาทีละน้อยจนแลดูคล้ายน้ำเดือด จากนั้นกลายเป็นวังวนดันเอาองค์พระพุทธรูปองค์หนึ่งลอยขึ้นมาเหนือน้ำ ทำให้ชาวประมงต้องลงไปอัญเชิญพระพุทธรูปขึ้นมาประดิษฐานไว้ที่วัดไตรภูมิ ในปีถัดมาตรงกับวันแรม 15 ค่ำเดือน 10 ซึ่งเป็นวันประเพณีสารทไทย
พระพุทธรูปองค์ดังกล่าวได้หายไป ชาวบ้านต่างพากันตามหา สุดท้ายไปพบพระพุทธรูปกำลังดำผุดดำว่ายอยู่กลางแม่น้ำป่าสักบริเวณที่พบพระพุทธรูปองค์นี้ในครั้งแรก จึงได้ร่วมกันอัญเชิญขึ้นมาประดิษฐานที่วัดไตรภูมิ อีกครั้งหนึ่ง พร้อมร่วมกันถวายนามว่า “พระพุทธมหาธรรมราชา” หลังจากนั้นต่อมาในวันสารทไทย หรือวันแรม 15 ค่ำเดือน 10 เจ้าเมืองเพชรบูรณ์จะทำพิธีอัญเชิญพระพุทธมหาธรรมราชาลงประกอบพิธีดำน้ำเป็นประจำทุกปี โดยเชื่อว่าจำทำให้ฝนฟ้าตกต้องตามฤดูกาล ประชาชนมีความสุข บ้านเมืองปราศจากโรคระบาดคุกคาม จนกลายมาเป็นประเพณีอุ้มพระดำน้ำอันยิ่งใหญ่ในปัจจุบัน
เจ้าเมืองเพชรบูรณ์ (นายกฤษณ์ คงเมือง ผู้ว่าราชการจังหวัด) ประธานในพิธี ได้ดำน้ำ 2 ทิศ คือทิศเหนือ และทิศใต้ ตามความเชื่อที่ว่า เพื่อให้มีน้ำท่าอุดมสมบูรณ์ ถือเป็นพิธีกรรมอันศักดิ์สิทธิ์ จะนำความสุข สงบ ร่มเย็น และความเจริญรุ่งเรือง อีกทั้งยังส่งผลให้ฝนฟ้าตกตามฤดูกาล นับว่าเป็นประเพณีที่ทรงภูมิปัญญาของคนเพชรบูรณ์ ที่จะอนุรักษ์ธรรมชาติ และอนุรักษ์น้ำในแม่น้ำป่าสัก เรียกได้ว่าเป็นแม่น้ำศักดิ์สิทธิ์ แถมยังเป็นงานรวมพลังทุกฝ่ายให้รักบ้านเมือง
รูปแบบการจัดงานประเพณีอุ้มพระดำน้ำในปีนี้ ยังคงความยิ่งใหญ่อลังการ คึกคักไปด้วยนักท่องเที่ยวเหมือนทุกปีที่ผ่านมา นอกจากพิธีดำน้ำแล้ว ยังมีพิธีโยนสิ่งของมงคล เช่น ข้าวต้มลูกโยน กระยาสารท ให้กับผู้ร่วมงานอีกด้วย
งานประเพณีอุ้มพระดำน้ำ 2566 จัดขึ้นระหว่างวันที่ 10-19 ตุลาคม 2566 ณ บริเวณหอโบราณคดีเพชรบูรณ์อินทราชัย วัดไตรภูมิ วัดโบสถ์ชนะมาร และพุทธอุทยานเพชบุระ จังหวัดเพชรบูรณ์ มีกิจกรรมที่น่าสนใจมากมาย อาทิเช่น การรำถวายพระพุทธมหาธรรมราชา การแสดงแสง สี เสียง เทศกาลอาหารอร่อย กิจกรรมวิชาการ การแสดงคอนเสิร์ต โดยศิลปินที่มีชื่อเสียง